De termen “eigenwaarde” en “zelfrespect” lijken op het eerste gezicht zeer vergelijkbaar en misschien denk je zelfs wel dat ze precies hetzelfde betekenen. Maar het zijn inderdaad heel verschillende dingen en hebben, vooral wanneer ze op jonge leeftijd worden geleerd, zeer verschillende gevolgen.

Psychiaters, psychologen, therapeuten en andere experts moedigen ouders en leraren al jarenlang aan om het zelfbeeld bij kinderen te vergroten. Ongeveer dertig jaar geleden zijn deskundigen op het gebied van het welzijn van kinderen begonnen om het gevoel van eigenwaarde aan te prijzen als de oplossing voor alle problemen waarmee kinderen te maken kunnen krijgen. We hebben al vaak gehoord dat zelfrespect goed is en een laag zelfbeeld slecht. Maar wat betekent dit eigenlijk en welk effect heeft het op de lange termijn?

Eigenwaarde betekent simpelweg het diep nadenken over jezelf en de manier waarop je jezelf ziet. Veel ouders, leraren en psychologen voelen dat door een kind lof te geven, hij of zij opgroeit met een positieve houding en veel zelfvertrouwen. Maar vaak kan het zelfrespect dat niet wordt gecontroleerd zich ontwikkelen tot destructief gedrag: minder denken aan anderen, ondankbaarheid, arrogantie en bijvoorbeeld eigenwijsheid.

Maar eigenlijk is zelfrespect een mindset waarmee we juist dankbaar en bescheiden kunnen worden en ons goed kunnen aanpassen. Zelfrespect omvat respect en dan niet alleen voor onszelf, maar juist ook voor anderen. Door onze medemensen te respecteren, kunnen we zelfs leren onszelf meer te respecteren. Wanneer we zelfrespect hebben, houden we van onszelf maar worden we niet arrogant of verwaand.

Zelfrespect is vergelijkbaar met de gulden regel: om respect te kunnen krijgen en onszelf te leren respecteren, moeten we eerst leren respect te geven aan anderen. En terwijl zelfvertrouwen hebben geen slechte zaak is, hebben mensen die te zelfverzekerd zijn (en die vaak als arrogant worden beschouwd) dit principe niet geleerd. Ze weten niet dat om respect van anderen te krijgen, we eerst moeten leren geven.

Zelfrespect wordt verkregen en dan “niet door te horen hoe geweldig je bent” schrijft Rosemond. “Maar door respect voor anderen te ontwikkelen.”

Zoals je waarschijnlijk wel hebt meegemaakt, zijn mensen die in hun jeugd steeds te horen hebben gekregen hoe geweldig ze zijn meestal niet erg leuk om bij in de buurt te zijn en jullie zullen waarschijnlijk ook geen goede vrienden worden. Maar mensen die geleerd hebben interesse te hebben in anderen en voor anderen te zorgen, terwijl ze een positieve houding tegenover zichzelf behouden, zijn meestal het soort mensen met wie we graag tijd doorbrengen.

Door de individualiteit en de groei van onze kinderen aan te moedigen, door hen te leren zelfverzekerd en toch bescheiden en respectvol te zijn, kunnen we hen helpen volwassen te worden met gezonde, stabiele relaties en vriendschappen en zichzelf en anderen te respecteren.

Psycholoog in Tilburg